Planinarenje

crvena_greda

Prvi posjetioci masiva Durmitora zabilježeni su oko 1900. godine. Od tada, pa sve do današnjih dana, veliki broj ljubitelja prirode okupira područje Durmitora. Kao najbolji pokazatelj govori nam da u masivu Durmitora postoji 2000 km markiranih staza i 48 vrhova preko 2000 m, pet kanjona od kojih je kanjon rijeke Tare najdublji i najljepši u Evropi, 18 jezera od kojih je najveće i najljepše Crno Jezero. Pored markiranih staza koje vode na neki od vrhova Durmitora, postoji i niz jama i pećina za ljubitelje speleologije. Vrhovi Durmitora, svaki drugačijeg oblika, duboke uvale, gole litice, suri obronci, izuzetni su izazov za planinare, posebno za one koji se na njih žele popeti pomoću klinova i konopa. Sve je veći broj i posjetioca masiva u zimskim uslovima.. Turno skijanje je sve više popularniji sport u svijetu i kod nas. Nije rijedak slučaj da se u jednom danu može planinariti, skijati i kupati u jezeru, u peridu jun-septembar. I za ljubitelje eXtremnih sportova pobrinula se rijeka Komarnica sa svojim kanjonom. Jedan dio tog kanjona u dužini od 3,5 km, koji se naziva “Nevidio”, pruža uslove planinarskom eXtremizmu. Rijetki su posjetioci ovog predjela, jer čovjek u pojedinim dijelovima kanjona mora da uloži nadčovječanske napore da bi savladao vodu i stijene kako bi prošao kanjon.

Pripremajući se za boravak na Durmitoru, moramo voditi računa da je to planinski kraj i kraj eXtremnih klimatskih uslova, nezavisno od godišnjeg doba. Neophodna je i odgovarajuća oprema za planinarsko šetanje i pohode, bez koje se ne smije kretati u masivu. Može se reći da je planinarstvo za čovjeka u današnjem vremenu najzdravija fizička aktivnost koja se odvija u prirodi.

Termin planinarstvo je samo širi pojam za brojne aktivnosti i sportske discipline koje potpadaju pod planinarstvo, a to su:
Razni izleti i ture na lako pristupačne planine, visokogorstvo, speleologiju (pećinarstvo), Gorska služba spasavanja (GSS), Vodička služba, orjentacija, turno-skijanje, planinarske transvenzale, alpinizam i sportsko penjanje.

Po međunarodnim tablicama iz planinarstva su proistekla i tri sporta:

– alpinizam
– orijentaciono trčanje
– sportsko penjanje
– Free climbing

Možda bi se ovim sportovima mogli dodati još neki koji su proistekli iz planinarskih aktivnosti:

– paraglajding
– zmajarenje
– brdski biciklizam
– mountain bike

Razana_glava

Ovi sportovi imaju nečeg zajedničkog, a to je odlazak u planinu da bi se mogao izvesti bar start. Dakle, planinarstvo je samo širi pojam za brojne aktivnosti i sportske discipline koje su uredno razvrstane i potpuno se razlikuju jedna od druge.

Alpinizam

Alpinizam predstavlja najveći stepen dostignuća u planinarstvu. Bavljenje alpinizmom zahteva stalnu, odličnu, fizičku kondiciju, psihičku stabilnost kao i veliko iskustvo, poznavanje različitih tehnika penjanja sa težim elementima u suvoj stijeni i ledu, i niz drugih faktora, neophodnih za sigurno i uspješno izvođenje penjačkog uspona. Alpinista se obučava i osposobljava da u planini boravi, bez obzira na lokaciju, na najnepristupačnijim terenima (primjeri bivaka u steni), u bilo kojem dijelu svijeta, u svako godišnje doba i u najsurovijim vremenskim uslovima (izuzetno niske temperature,
velika nadmorska visina i sl.)

I pored toga, alpinistički usponi se vrednuju preko kriterijuma za kategorizaciju alpinista i kriterijuma za klasifikaciju alpinističkih uspona. U okviru sportova u Crnoj Gori i Srbiji alpinizam je, zbog svoje kompleksnosti, svrstan u kategoriju vrhunskog sporta. Po međunarodnim kriterijumima alpinizam i formula 1 svrstani su u XII kategoriju (sportovi sa najvećim faktorom rizika).

Alpinstička sekcija djeluje kao dio u planinarsko-smučarskom društvu Durmitor. Alpinizam je dugo na Žabljaku, ali poslednjih godina dobija pravi profesionalni zamah i sve više ljudi se uključuje u njen rad. Sekcija dobru saradnju ostvaruje sa ostalim alpinističkim društvima iz Crne Gore, a posebnu zahvalnost u svim vidovima podrške duguje alpinističkom društvu “JAVORAK” iz Nikšića. Najveci doprinos da se alpinizam afirmiše na Žabljaku dali su načelnik planinarskog društva Vojinović, Zoran-Saćo i Grbović Batrić-Banjo, učesnici više međunarodnih ekspedicija. Svi članovi alpinističke sekcije su i učesnici spasilačkih sekcija na Durmitoru, koje su posebno organizovane.

Alpinizam se sa razlogom može svrstati u eXtremne sportove, jer kad krenete da se penjete zavisite zavisite od sebe samog i stalno je prisutna opasnost da vam se otkači klin i pri padu se povrijedite, da vam se pod nogom otklizne kamen i povrijedi supenjača. Ipak, kada jednom pređete preko straha i probate sport, stalno ćete mu se vraćati, jer uzbuđenje je neopisivo kada počne da vam struji adrenalin kroz vene i kada vam se ubrza puls.

Na alpinističke poduhvate mame mnoge litice, od kojih je veći broj već osvojen. Tu su i atraktivne stijene za ljubitelje sportskog penjanja, kao i par trenažnih poligona za obuku spasioca i alpinista, kako u ljetnjim tako i u zimskim uslovima. Međutim, na Žabljaku ne postoji vještačka stijena koja bi bila korisna kako iskusnim alpinistima, tako i običnom turisti željnom avanture. Pa ipak, ko god ima želju da se okuša u alpinizmu, na Durmitoru će mu ljudi iz planinarskog društva rado izaći u susret i na nekom od vježbalista pomoći da pređe početničke korake i doživi osjećaj koji će dugo pamtiti.

SPELEOLOGIJA

pecina_na_crvenoj_gredi

Učenje o šupljinama, u grubom bi sa grčkog bio prevod riječi koje čine osnovu riječi speleologija (Speleation – šupljina, logos – učenje). Speleologija je u stvari nauka koja se bavi istraživanjem podzemnih kraških oblika koji su nastali u prirodnom procesu, uzajamnim djelovanjem više elemenata. Zadatak speleologije je objedinjavanje više njenih poddisciplina (speleomorfologija, speleohidrologija,…) koje će uz kompleksnu naučnu analizu dati realan i naučan pogled na sve činioce koji utiču na formiranje datog objekta.

Prostor Durmitora prema svom geološkom sastavu, klimatskim i hidrološkim karakteristikama je veoma pogodno tlo za nastanak ovakvih objekata. Krečnjačka osnova i velika količina padavina omogućili su da se na ovom prostoru razvije vrlo intenzivna kraška erozija koja je glavni činilac u formiranju ovih objekata. Dejstvom kraške erozije došlo je do formiranja dvije vrste podzemnih kraških oblika: pećina, kod kojih preovladavaju kanali sa horizontalnim pravcem pružanja i jama, kod kojih preovladavaju kanali sa vertikalnim pravcem pružanja.

Od davnina je ljude zanimala unutrašnjost ovih objekata. Prema njima su često osjećali strahopoštovanje, za njih vezali misteriozne dogadjaje i u njih smještali vile i čarobnjake. Prve zapise i pokušaje opisivanja ovih objekata nalazimo još kod Homera u staroj Grčkoj, dok su temeljna istraživanja podzemnih objekata u svijetu započeta u drugoj polovini 17. vijeka. Rezultate istraživanja Cerkničkog jezera objavio je A. Kirher 1655. godine u Amsterdamu pod naslovom MODUS SUBTERRANEUS. Ovo ujedno predstavlja prvi stručni pokušaj razjašnjavanja ovih pojava.
U svim ovim istraživanjima značajno mjesto zauzimali su speleološki klubovi iz Beograda (Proteus, ASAK, SOB), Zagreba (Željezničar, DISKAF) i Sarajeva kao i ekipe istraživača iz Poljske, Engleske i Francuske. U Crnoj Gori speleološka organizacija formirana je 1960. godine od kada je otpočeo kontinuiran rad na istraživanju podzemnih objekata. Najznačajniji rezultati u speleološkim istraživanjima na prostoru Crne Gore postignuti su zadnjih dvadesetak godina.

Značaj speleologije i rezultata njenog istraživanja je višestruk. Prostori izgrađeni od krečnjaka poznati su kao bezvodna područja. To je prouzrokovalo da su velike površine zbog nedostatka vlage ostale potpuno bezživotne. Na ovim terenima naseljenost je vrlo mala, jer takvi prirodni uslovi vrlo često ne daju ni minimalne uslove za život. Neprocjenjiv je značaj detaljnih speleoloških istraživanja u pravcu otkrivanja ležišta podzemnih voda koje bi vjerovatno u mnoge prostore vratilo život i omogućilo privredni razvoj. Krupni rezultati speleoloških istraživanja ostvareni su i kod otkrivanja vodozahvata za vodosnadbjevanje gradova, odredjivanje slivnih područja za vještačke akumulacije, zbog proizvodnje električne energije kao i za potrebe opštenarodne odbrane.

Dugortajan rad kraške erozije prouzrokovao je formiranje takvih oblika nakita pred kojim vrlo često zastaje dah i čiju ljepotu možemo uporedjivati sa najpoznatijim umjetničkim eksponatima. Sav taj nakit u pećinama nastao je radom vode i to na dva načina: kapanjem (stalaktiti, stalagmiti, stubovi,…) i tečenjem (salivi, draperije, bigrene kade,…). U speleološkim objektima Durmitora – Crne Gore mogu se sresti skoro sve do sada poznate vrste nakita: stalaktiti, stalagmiti, stubovi, draperije, salivi, bigrene kade, helektiti, hijeroglifi, pećinsko mlijeko.

Život u podzemlju prilično je razvijen. Nastanjuju ga dvije vrste životinja: Troglobiti, koji čitav život provode u podzemlju, a predstavljaju ga obično endemične i reliktne vrste koje su svoje organizme prilagodile životu u podzemlju i Troglofili koji svoj životni vijek naizmjenično provode u podzemlju i na površini (medvjedi, slijepi miševi, puhovi i dr). Najpoznatiji stanovnici ovih podzemnih prostorija svakako su slijepi miš i čovječija ribica.

Cilj planinara – speleologa, kada ulazi u podzemni svijet, je upoznavanje sa onim što je do tada bilo i ostalo nepoznato, savladavanje određenog prostora na specifičan način zbog vječite tame, a to znači kretanje uz pomoć vještačkog svijetla (različitih lampi), korišćenje posebne opreme i poznavanje tehnike pronalaženja, kao i istraživanje u uslovima drugačijim od onih na površini zemlje.

JAMA NA VJETRENIM BRDIMA

Prostoru Nacionalnog parka Durmitor i zoni koja mu gravitira s pravom pripada epitet “Speleološki Eldorado” koji su mu dodijelili njegovi istraživači. Pored, do sada, mnogo puta pomenutih i opisanih prirodnih ljepota koje ima ovo područje, a dostupne su većem broju zainteresovanih, Durmitor ima i one skrivene čari koje je hiljadama godina krio, duboko u svom podzemlju. Tek je prije desetak godina pošlo za rukom članovima Međunarodne speleološke ekspedicije (MSE) “DURMITOR ’85” da zavire u njegovu unutrašnjost i da otkriju dugo skrivano blago.

Na pomenutom prostoru je evidentirano preko 300 speleoloških objekta od kojih je veliki broj ispitan. Zbog hidrogeoloških uslova koji vladaju na ovom terenu najviše su razvijene jeme, čemu u prilog ide i činjenica da su tri najdublja i tri najduža objekta na ovom prostoru jame:

MSE “Durmitor ’85” dala je rezultate koje su speleolozi istraživači samo priželjkivali. Preko pedeset domaćih i stranih istraživača učestvovalo je u ovoj ekspediciji doprinijevši da se ostvari vrijedan rezultat, otkrivena je najdublja jama na Balkanu. Ovo je ujedno i najveća do sada organizovana spelološka ekspedicija na prostorima Crne Gore. Kao što je već pomenuto, ekspedicija je imala međunarodni karakter pa su pored klubova iz SFRJ (Nikšić, Beograd, Valjevo, Sarajevo, Zagreb, Pazin i dr.) u istraživanju učestvovali speleolozi iz Francuske, Engleske i Poljske.
Jama na Vjetrenim brdima sa 897,5 m ispitanom dubinom predstavlja najdublju jamu na Balkanu, uz konstataciju speleologa koji su je istraživali da bi se i ta dubina mogla “probiti” eventualnim proronjavanjem ili miniranjem sifona koji je zaustavio dalje napredovanje speleologa.
Uslovi istraživanja ovog objekta bili su veoma teški, pa se zbog uštede snage i vremena potrebnog za istraživanje i po nekoliko dana boravilo u objektu. Na 570 m dubine od ulaza formiran je bivak u kojem su su speleolozi odmarali tokom istraživanja. Duži boravak na ovim dubinama je veoma težak pa se u objektu maksimalno može ostati 4 do 5 dana. Spava se u vrećema za spavanje na visećim ležaljkama, a hrani se gotovom hranom koju dopremaju ekipe za snadbjevanje. Temperature u objektu su 8oC do 10oC uz veliku vlažnost vazduha što u mnogome otežava disanje, a samim tim i duži boravak.
Istraživanja ovog prostora mogla bi se izvoditi i tokom zimskih mjeseci kada su temperature na površini i preko -20oC čime bi bilo spriječeno prodiranje vode u unutrašnjost koja je jedan od “krivaca” za ovoliku dubinu objekta, ali i smetnja njenom daljem istraživanju.

MOUNTAIN BIKING

nedajno_vidikovac

Jedan od najpopularnijih eXtremnih sportova svakako je mountain biking. Krajem devedesetih osniva se prvi klub i tada pocinje da se ovaj sport razvija na Žabljaku.
Do danas osnovana su tri mountain bike kluba od kojih je prvi i najbrojniji MTB klub “VRH”, klubovi koji postoje od ljeta 2002. su Durmitores, dobrovoljno biking drustvo, i VZ sport.

Ovi klubovi organizuju takmičenja, biking ture u kojima svaki turista može osjetiti sve draži ovog sporta kroz obilazke mnogih prirodnih znamenitosti, od kojih valja pomenuti desetak jezera do kojih je moguće doći biciklom, dijelovi kanjona Tare kao i mnoge druge.

Žabljak, planinski centar, ima inzvarendne staze što i dokazuju i brojna takmičenja organizovana na ovim prostorima. Najznačajnije od ovih takmičenja je nagrada Durmitora koja se vozi u sklopu kupa Srbije i Crne Gore i od ove godine je uvrštena u kalendar ovog prestiznog takmicenja. Ova trka je možda jedna od najatraktivnijih staza u Srbiji i Crnoj Gori, a kao dokaz tome govore podaci da se ta trka vozi oko Crnog Jezera, najvećeg i najljepšeg na Durmitoru, i visinska razlika izmedju najniže i najviše tačke iznosi čak 300 m. Durmitor posjeduje odlične staze za downhill, najeXtremniju i najskuplju granu planinskog biciklizma, i crosscountry.

Najveću avanturu predstavlja obilazak planinskog masiva Durmitora, koji se popularno naziva i prsten. U obilazku oko Durmitora, koji iznosi 86 km najinteresantniji je spuštanje i prolazak kroz kanjon Sušice. Na tom “maratonu” prolazi se preko planinskih prevoja, kroz podnožja nekih od vrhova, biciklista se spušta do nadmorske visine od 600 m i penje se na preko 2100 metara nadmorske visine.Izuzetni tereni, izuzetni ambijenti kroz koje prolazite učiniće da zavolite ovaj sport a na takvim putovanjima upoznate Durmitor.

Paraglajding na Durmitoru

…Način da upoznate sebe i svoje mogućnosti. Da upoznate prirodu i da naučite da je postujete.

Da sagledate svoje postojanje u ovom svijetu, kao i svoje mjesto u njemu.
Da pogledate dušom i osjetite čistotu bezgrešnog neba.
Da osjetite slobodu ptice, da letite, da se družite i zabavite…
Letjeti moze svako! Bitno je da imate želju i vaši snovi će se pretvoriti u javu.
Bukvalno snovi jer je ovo najsličnije snovima .
Pogled, tišina, uzvišenost, spojkostvo, mir….
Dovoljno visoko iznad svih problema, spremni da pokupite svu paperjastu energiju neba.

Da “velikom plavetnilu” ostavite sve svoje braon misli i utopite se u Dugu…
(iz iskustva jednog letača…)

O paraglajdingu

Paraglajder je vazduhom napunjen padobran-krilo kojim se polijeće zatrčavanjem i slijeće, takodje na noge, i koji svojom konstrukcijom i površinom sprečava brzo propadanje zahvaljujući otporu. Leti na principu uzgona, kao zmaj, jedrilica ili avion. Paraglajderi su projektovani za slobodno letjenje, za razliku od padobrana kojima je namjena spustanje. Konstrukcija padobrana i paraglajdera se razlikuju, obzirom da paraglajding podrazumeva letjenje, korišćenjem uzgonskih vazdušnih struja (termickih, padinskih vjetrova. Svjetski rekord u jednom preletu je 350km vazdušnom linijom.
Letjenje paraglajderom je izuzetno bezbjedno, ako su ispunjenja tri osnovna uslova:

• da brzina vetra ne prelazi 8 m/s,
• da nema padavina i
• da je padobran tehnicki ispravan (bez oštećenja).
• i svakako sami ne mozete letjeti. Nemojte ni pokusavati (kao početnici)

Paraglajding je sport koji se nedavno pojavio na Žabljaku. Prvi letovi su napravljeni prije par godina, i sa prvim iskustvima letjenja na Durmitoru, piloti su otkrili najzanimljiviji teren za ovaj sport koji postoji u našoj zemlji.Sport su na Žabljak donijeli razni klubovi i pojedinci, prvo samostalnim letjenjem, a kasnije i u vidu turističkih tandem letova.

Na Žabljaku su organizovani i kampovi paraglajedera i svi oni su saglasni da Durmitor ima izuzetno zanimljive terene za ovaj sport. Ovdje već postoji manji broj ljudi koji su savladali ovu vještinu, tako da je u perspektivi i osnivanje paraglajding kluba, a sve to otvara povećava mogucnosti da više ljudi uživa u ovoj planini, a Durmitor postane poznata letačka destinacija za sve ljude širom planete. Jednostavno kada jednom osjetiš Durmitor uvijek se vraćaš….

Takmicenje u padobranstvu

PSD “DURMITOR” – ŽABLJAK

PSD “Durmitor” osnovano je 1949. godine. Djeluje kao planinarsko i smučarsko društvo. Od nastanka, pa do unazad par godina, glavna aktivnost društva bila je smučarstvo. Zapažene rezultate članovi društva postizali su na saveznim i međunarodnim takmičenjima, pogotovu takmičari u nordijskom skijanju. Zadnjih par godina, planinarstvo se aktivizuje i sve vise preuzima primat nad smučarstvom, zahvaljujući mladim ljudima koji su se aktivno uključili u rad društva.
Planinarska komisija djeluje kroz 4 sekcije i to:

• sekcija alpinizma;
• sekcija GSS-a;
• sekcija orjentacionog trčanja;
• sekcija planinskog podmlatka.

Društvo okuplja preko 100 članova, većinom omladine i djece školskog uzrasta. Aktivno su uključeni u sve sekcije društva. Svake godine osposobljava nove članove za zvanje alpiniste, a već postojeće za gorske vodiče i spasioce. Poslednje dvije godine, članovi naše sekcije GSS-a obezbeđuju skijalište na Savinom Kuku. Ovo je ujedno i najaktivnija sekcija u društvu. Pored redovnih aktivnosti u klubu, članovi našeg društva učestvuju svake godine i na niz planinarskih sletova i pohoda u našoj i susjednim državama. Nekoliko naših članova učestvovali su i u međunarodnim ekspedicijama na pojedine vrhove u Evropi.

Veliku saradnju ostvarujemo i sa NP Durmitorom”. Svake godine izvedemo po 5-6 akcija, čišćenja u masivu Durmitora, obnavljanja markacija, obezbeđenje prelaza i prosijecanja prolaza kroz šumu i klekove. Veliku pažnju poklanjamo i radu sa mladom generacijom planinara. Planiramo da u narednom periodu od 5 godina izgradimo svoj objekat, odnosno planinarski dom, na teritoriji opštine Žabljak. U planu je još i osnivanje stanice GSS-a, kao i ekspedicije, na Triglav u Sloveniji i na Mon Blan u Francuskoj.