Trebao bih biti žalostan ako sam svojim djelima publiku uspio samo razonoditi, volio bih da sam ih učinio boljim ljudima. G. F. Händel.Ovaj veliki njemačko-engleski kompozitor obišao je gotovo sve muzičke centre tadašnje Evrope, usvojio njihove muzičke tekovine te im pridodao obilježja svoje ličnosti, stvorivši pritom muziku koja zrači dostojanstvenošću i životnim optimizmom. Uz muziku J. S. Bacha, Händelova se instrumentalna, orkestralna i vokalna muzika smatra najvrednijim izražajem, visokog baroknog stila.
BIOGRAFIJA
Rođen je 23. februara 1685. godine u gradu Halleu u istočnonjemačkoj pokrajini Sachsen-Anhalt, iste godine kad su rođena i druga dvojica velikih baroknih majstora, Johann Sebastian Bach i Domenico Scarlatti.
Pokazivao je značajan muzički talent već u ranoj mladosti; do sedme godine bio je vješt izvođač na čembalu i orguljama, a s devet godina počinje komponovati. Jedino formalno muzičko obrazovanje dobio je od vrsnog lokalnog orguljaša i pedagoga Friedricha Wilhelma Zachowa, koji ga je poučio tehnici sviranja i kompoziciji, a sam Händel marljivo se bavio proučavanjem harmonije i savremenih muzičkih stilova.
Poštujući očevu želju, započinje studije prava, no ubrzo ga napušta i u svojoj sedamnaestoj godini postaje katedralni orguljaš u rodnom gradu. Godine 1704. seli se u Hamburg, gdje prihvaća položaj muzičara u orkestru operne kuće. Ovdje upoznaje značajne operne kompozitore i teoretičare Johanna Matthesona, Christopha Graupnera, Reinharda Keisera te, slijedeći njemački kompozitorski stil tog vremena, komponuje svoje prve opere, Almiru i Nerona, koje postižu zapažen uspjeh.
PUTOVANJA
Između 1706. i 1709. godine Händel putuje Italijom (Firenca, Rim, Napulj, Venecija), gdje upoznaje talijanski operni stil i nove trendove, te susreće važne osobe iz vjerskog i svjetovnog života koje će znatno uticati na njegovu budućnost (porodica Medici, markiz Ruspoli i kardinal Ottoboni, te kompozitor Arcangelo Corelli i Domenico Scarlatti).
U Italiji Händel komponuje opere po uzoru na italijanski operni stil. Rodrigo je komponovan 1707. godine u Firenci, a Agripina (1709.) postiže spektakularan uspjeh u Veneciji, pokazujući njegovu kompozitorsku zrelost, to postavlja temelje njegovoj reputaciji vrsnog operskog kompozitora.
Također komponuje i mnoga sakralna djela, oratorije te mnogobrojne manje svjetovne kantate u operskom stilu. Poznati psalam Dixit Dominus je iz ovog perioda, kao i oratoriji Uskrsnuće i Trijumf vremena.
U Njemačku se vraća 1710. godine, gdje prihvaća mjesto kapelmajstora, kompozitora i dirigenta na dvoru kneza Georga Ludwiga od Hannovera, no vrlo brzo odlazi u London, gdje s operom Rinaldo postiže velik uspjeh. Od 1712. godine trajno se nastanjuje u Velikoj Britaniji, koja mu ostaje dom do kraja života. Prihvaćajući britansko državljanstvo anglikanizirao je svoje ime u George Frideric Handel.
Bavi se komponovanje muzike za crkvu i dvor, a 1717. godine ulazi u službu Vojvode od Chandosa, pod čijim patronatom komponuje oratorij Esther i Himne iz Chandosa za hor i orkestar. U ovom periodu, pod uticajem engleske pastoralne opere, na temelju Ovidijevih Metamorfoza, nastaje Acis i Galatea, Händelovo prvo dramsko djelo na engleskom jeziku, koje će postati najizvođenije djelo za njegova života.
Tokom dvadesetih i tridesetih godina XVIII. vijeka Händel komponuje opere italijanskog stila namijenjene londonskim opernim pozornicama. Kao osnivač i direktor Kraljevske muzičke akademije, komponuje neke od svojih ponajboljih opera, najčešće zasnovanih na klasičnim tekstovima, kao što su Ottone, Kserkso, Radamisto, Julije Cezar, Rodelinda, Tamerlan, i dr. Sarađivao je i s drugim operakim kućama, no suočen s padom popularnosti klasične opere i privremeno onesposobljen nakon moždanog udara koji je pretrpio 1737. godine, Händel se okreće drugim muzičkim oblicima.
Stvara djela manje formalnog karaktera, koja su počela sve više privlačiti novu vrstu publike – englesku srednju klasu. Händela smatramo utemeljivačem engleskog dramatskog oratorija, s arijama i velikim svečanim horovima, gdje je maksimalno došao do izražaja njegov melodijski talent. Oratorijima Athalia, Izrael u Egiptu, Samson, Salomon, a posebno Mesija, poklonio je engleskoj muzici neka od njenih najljepših ostvarenja.
Ništa manje uspješno bavio se i instrumentalnom muzikom, uključujući neke od njegovih slavnih koncerata: solo koncerte iz Opusa 4 (pet za orgulje i jedan za harfu) i concerte grosse iz Opusa 6. Kao kompozitor Kraljevske kapele, komponovao je mnoga djela za potrebe kraljevske porodice, kao što su četiri himne za krunidbu kralja Georgea II. Jedna od njih, Prorok Zadok, od tada se izvodi na svakoj britanskoj krunidbenoj ceremoniji.
U starosti ostaje bez vida, ali nastavlja komponovati. Umire u Londonu, 14. aprila 1759. godine, i uz najviše državne počasti biva pokopan u Westminsterskoj opatiji.
Händel se nikada nije oženio i svoj je privatni život držao u tajnosti. Za razliku od većine kompozitora, stekao je tokom života razmjerno velik imetak i bio je poznat kao velik donator. Za potrebe bolnice Foundling redovno se svake godine, sve do kompozitorove smrti, održavao dobrotvorni koncert, a novčano je pomagao i siromašne muzičare s porodicama.
Muzička OSTAVŠTINA
Händel je stvarao pod jakim uticajem velikih kompozitora italijanske barokne ere, kao i engleskog kompozitora Henrya Purcella. Njegov je rad opsežan i obuhvaća 42 opere, 29 oratorija, concerte grosse, suite, preko 120 kantata, trija i duete, mnogobrojne arije, komornu muziku, velik broj ekumenskih djela, ode i serenate, te 16 koncerata za orgulje.
Händelovi concerti grossi odaju majstora polifonije, te obiluju raznovrsnim ugođajima, osobito iz prirode. Popularni su Händelovi Concerti grossi Opus 3 i Opus 6, kompozicija Kukavica i slavuj, te 16 suita za instrumente s dirkama od kojih je najpopularnija Harmonični kovač. Izvanrednu popularnost donijela je Händelu muzika na vodi, velika suita u 30 stavaka komponovana kao podloga podloga za vožnje brodom po rijeci Temzi bivšeg Händelovog patrona, hanoverskog kneza, koji je 1714. godine postao engleski kralj George I.
Händelove opere pisane su u italijanskom stilu, ali bez pretjeranih isticanja vokalnog virtuoziteta, čemu su robovali talijanski kompozitori toga vremena. Sadržaj im je pretežno istorijskog karaktera (Julije Cezar, Kserkso, Tamerlan). Nakon Händelove smrti, njegove italijanske opere pale su u zaborav, no jedan mali broj odlomaka iz tih opera ostao je popularan, kao arija Ombra mai fù iz Kserksa.
Krunu Händelova stvaranja predstavljaju oratoriji kojima je posvetio posljednje razdoblje svoga rada: Mesija, Juda Makabejac, Izrael u Egiptu, Šaul, Heraklo, i dr. Njegovo najpoznatije djelo, oratorij Mesija, danas predstavlja jedno od najpopularnijih i najizvođenijih vokalno-instrumentalnih djela.
Nakon praizvodjenja tog djela u Dublinu (1724.), jedan je kritičar napisao: Najbolji poznavaoci muzike ocijenili su taj oratorij najsavršenijim muzičkim djelom. Riječi nisu dovoljne da izraze užitak što ga je muzika pružila začuđenom i zadivljenom slušateljstvu.
Za potrebe brojnih svečanosti, proslava, vjenčanja, krunisanja, Händel jekomponovao i poprilično takozvane ceremonijalne muzike, ostvarujući gotovo uvijek izuzetna efektna djela koja su i danas gotovo nezaobilazna kada su svečanosti u pitanju. Poznat je i po tome što je u svoja djela počeo uvoditi instrumente koji do tada nisu bili česti, te ih je time popularizirao: violu d’amore i violettu marinu (Orlando), lutnju (Oda danu svete Cecilije), trombon (Šaul), klarinet i kornet (Tamerlan), tiorbu, francuski rog (Muzika na vodi), kontrafagot, violu da gamba, zvona, orgulje i harfu (Julije Cezar, Aleksandrova gozba).
Iako je Händel danas najviše poznat po tek nekoliko djela, poput Muzike na vodi i Mesije, ponovnim buđenjem interesa za baroknu muziku šezdesetih godina prošlog vijeka oživjelo je i zanimanje za Händelove italijanske opere. Agripina, Rinaldo, Orlando, Alcina, Ariodanta i Kserkso i danas se izvode širom opernih kuća i koncertnih dvorana, no po nekima su najbolje Julije Cezar i Rodelinda, koje su zbog svoje orkestracije i vokalnih dijelova redovno nalaze na repertoarima operskih kuća.
Händelova ostavština leži u dramatičnoj snazi i lirskoj ljepoti sve njegove muzike. Njegova sposobnost izgradnje scene oko jednog karaktera vidljivo je uticala na Mozarta i Rossinija. Händelova najveća ostavština budućim naraštajima nedvojbeno je njegov dramatski oratorij, stvoren djelomično iz postojećih opernih tradicija, a djelomično njegovom vlastitom muzičkom imaginacijom. Oratoriji Haydna i Mendelssohna duguju bez sumnje mnogo Händelovim.
Njegova je muzika bila vrlo cijenjena i popularna još za njegovog života. Naprimjer, premijeri djela Muzika za kraljevski vatromet prisustvovalo je dvanaest hiljada ljudi.
Jedan je od prvih muzičara kojem je, nedugo posle smrti, napisana biografija i kojem se obilježila stogodišnjica rođenja (1785.), i kojem je objavljen cjelokupan kompozirtoeski opus (četrdeset svesaka).
Uopšteno, bio je vrlo uvažen među kolegama muzičarima, kako za vrijeme života, tako i danas. Poznata je Mozartova izjava o Händelu: Händel razumije efekte bolje od ikoga od nas. Kada odluči postići učinak, udara kao munja. Beethoven ga je smatrao majstorom nad majstorima… najvećim kompozitorom koji je ikada živio… Pognut ću svoju glavu i koljena pred njegovim grobom… Ugledajte se u njega, svi kompozitori svijeta, i naučite kako jednostavnim sredstvima postizati najveće učinke!
HÄNDEL I BACH – DVA VELIKANA BAROKNE MIZIKe
Bach i Händel nalik su na dvije velike rijeke što izviru jedna blizu druge na vrhu iste planine, ali teku niz njene suprotne strane i utiču u dva međusobno vrlo udaljena mora. Ovim je riječima njemački muzikolog Hugo Riemann obilježio razlike između dvojice najvećih predstavnika barokne muzike.
Ostvarenja obojice predstavljaju vrhunce barokne muzike. Kao djecu iste epohe povezuju ih, razumljivo, mnoge zajedničke crte, no teško je među savremenicima naći umjetnike koji bi se po karakteru, životu te ostvarivanju umjetničkih ideala više razlikovali. Rođeni su iste godine, u dva obližnja mjesta, a nikad se nisu sreli. Obojica su pred kraj života oslijepili te su svoja djela morali diktirati. Bach je bio miran, povučen i skroman, duboko religiozan. Nije težio priznanju i naknadi za svoj rad. Händelov duh je, naprotiv, bio nagao i borben do pobjede ili poraza. Händel je obišao gotovo sve muzikče ceentre Evrope, boravio u društvu vladara i knezova. Postao je i ostao popularan, dok su Bachova djela nakon njegove smrti utonula u zaborav. Takođe, da bi se potpuno razumjela i osjetila Bachova muzika, potrebna je sabranost i duhovna pripremljenost. Händelova je muzika uvijek zvučna, puna ritma, on voli jasno, pregledno vođenje dionica, za razliku od Bacha koji glasove svoje partiture prepleće, sukobljava i razdvaja. Dok je Händelova muzika jednostavnija, i više djeluje svojim zvučnim bogatstvom i dostojanstvenošću, Bachova je složenija, misaonija i u većoj mjeri odraz njegovih intimnih proživljavanja.
Maja Pehar
Izvor:nova-akropola
DURMITOR.COM 
Leave a Reply