Hrana za popravljanje krvne slike

Cvekla
“Doktor” za krvnu sliku

Lifestyle – Bogata je mineralnim sastojcima: najviše ima kalijuma, natrijuma, fosfora i kalcijuma. Pored gvožđa tu su i magnezijum, fluor, bakar, sumpor, jod, brom te u tragovima rijetki i važni metali kao što su rubidijum, celzijum i stroncijum. Energetska vrijednost 100 grama cvekle je oko 160 kilodžula

Stari Rimljani su poznavali i koristili cveklu u ishrani i to ne samo njen korijen već i list. Još su Dioskurid i Galen imali visoko mišljenje o ovom povrću i pripisivali joj ljekovitu moć, iako nijesu poznavali prave razloge te ljekovitosti. Tek je razvitak biohemije pokazao koji su najvrijedniji sastaojci cvekle i potvrdio dvije hiljade godina staru ocjenu antičkih ljekara- ljekovita svojstva cvekle, blagotvorena su u liječenju jedne od najopasnijih bolesti našeg vremena – raka. Još 1957. istraživači su došli do nepobitnih dokaza o antikancerogenom svojstvu cvekle. Dr Aleksandar Ferenci, poznati mađarski ljekar, utvrdio je da ovo svojstvo cvekle potiče od obojene materije antocijana, koja sadrži veliku količinu gvožđa. Zahvaljujući gvožđu u antocijanu, cveklin sok suzbija tumor, tako da se zloćudne (maligne) ćelije smanjuju a napadnuto tkivo ponovo dobija normalnu strukturu. Polazeći od toga da cvekla povoljno utiče na obnavljanje krvi, dr Ferenci tvrdi da ona može biti lijek protiv leukemije.
Drugi istraživač, dr Šmit navodi da je sok cvekle vrijedan lijek u liječenju oštećenja izazvanih rentgenskim i radioaktivnim zračenjem.

Malo vitamina, mnogo ugljenih hidrata
Cvekla sadrži mnogo ugljenih hidrata i lako se vari. U njoj je čak 9 -9,5 odsto ugljenih hidrata potom 1,6-1,8 odsto bjelančevina i 0,8 -1,0 odsto celuloze. Kao korjenasto povrće, sadrži do 88 odsto vode.
Bogata je mineralnim sastojcima: najviše ima kalijuma (335 mg ), zatim natrijuma (62 mg ) fosfora (35- 45 mg) i kalcijuma (16-27 mg ). Pored gvožđa (0,7 -1,0 mg ) tu su i magnezijum (1,0 mg ), fluor (0,02 mg ), bakar, sumpor, jod brom, te u tragovima rijetki i važni metali kao što su rubidijum, celzijum i stroncijum.
Listovi i korijen cvekle sadrže jabukovu, vinsku i limunsku kiselinu.
Važno je istaći da cvekla sadrži i značajnu količinu kobalta, koji učestvuje u stvaranju vitamina B 12. Ovaj vitamin je veoma važan za vegetarijance, jer se nalazi prvenstveno u namirnicama životinjskog porijkla. Nedostatak ovog vitamina izaziva anemiju (učestvuje u stvaranju eritrocita u krvi). Zato slaboj djeci i malokrvnim mladim ljudima treba češće davati sirov sok od cvekle zaslađen sa malo meda ili sok koji se pravi od jednake količine soka od cvekle i jabuke
Energetska vrijednost cvekle je dosta visoka- 100 grama cvekle je oko 160 kilodžula.
Uz ugljene hidrate (do 10 odsto jestivog dijela cvekle je saharoza), biljne bjenalčevine i boljne masti, cvekla sadrži i vitamine B 1, B2, C i vitamin P. Kako je poznato, usljed pomanjkanja vitamina P nastaju određene bolesti krvi, a za borbu proti skorbutnih pojava taj je vitamin jednako važan kao i vitamin C. Vitamin B2 (flavon) je od izvanrednog značaja za stvaranje krvi, a prisutan je u soku od cvekle.
Aminokoseline (asparagin, betanin, glutamin) takođe se nalaze u soku od cvekle i imaju ovoljan uticaj na rad živaca i mozga. Betanin je važan jer jača krvne sudove, reguliše krvni pritisak (naročito nizak) , smanjuje holesterol u krvi, pospješuje razmjenu materija ( poboljšava izlučivanje mokraće, a sa njom istovremeno mokraćne kiseline i soli), funkciju jetre (kod nedovoljnog rada jetre), a podsticajan je i za rad crijeva i želuca.

Primjena u narodnoj medicini
Cvekla se preporučuje kod akutnih virusnih oboljenja, a nazeba i gripa u početnim stadijumu. Za sniženje tjelesne temperature pije se u toku dana sok od 4 limuna pomiješanih sa 1/4 litra soka od svježe cvekle.
Zbog prisustva joda, preporučuje se starijim osobama i onima koji pate od arterioskreloze.
Recept: cvekla se izrenda, prelije sokom od limuna i medom, ostavi da malo odstoji, poslije čega se sok ocijedi i pije u gutljajima u toku dana.
Cvekla je nezamjenljiva namirnica u slučajevima demineralizacije kostiju i zuba.
U narodu je duvijek bila cijenjena kao sredstvo za “popravljanje” krvne slike , što se vezivalo i za njenu, kao krv crvenu boju. Danas je to i naučno potvrđeno, pa je i medicina preporučuje u liječenju malokrvnosti (anemije).
Cvekla otklanja i smetnje u krvotoku pa se, kao dopunski lijek, preporučuje osobama koje imaju srčane tegobe. Ona reguliše i krvni pritisak , naročito ako je u pitanju nizak. Zbog bogatstva raznih minerala, cvekla se preporučuje u liječenju osteoporoze.
Cvekla u ishrani – idealni je zaštitnik zdravlja : povećava otpornost organizma na infekcije respiratornog sistema. Preporučuje se kod zapaljenja grla, gripa i drugih oboljenja disajnih puteva. Takođe, i osobama koje boluju od bolesti jetre i žučnih puteva, jer podstiče lučenje žuči.
Cvekla umirujuće djeluje na nervni sistem, pogodna je u liječenju nedbubrežne žlijezde, povoljno utiče na funkciju želuca i crijeva pa tako reguliše i stolicu i , konačno, ovo povrće – idealno je za snaženje fizički ili psihički iscrpljenih osoba a sve to zahvaljujući i glutaminskoj i asparganskoj kiselini koje su vrlo važne za funkciju mozga i nerava.

U kuhinji

Od cvekle se mnogo šta može pripremiti. U prvom redu, tu je salata, kuvana cvekla u marinadi (bolje pečena u rerni) od jabukovog sirćeta i ulja (najbolje maslinovog) začinjena kimom koji joj daje poseban ukus – izuzetna je salata uz riblje specijalitete, praseći ili drugo pečenje, musaku…
Napitak “boršč” koji potiče iz Rusije, ne samo da je dobar dodatak supama sa mesom, nego je i osvježavajući napitak koji djeluje na izlučivanje soli iz organizma.
Recept : svježe narezani kolutvi cvekle se stave u glinenu posudu, preliju vodom i ostave da provre na sobnoj temperaturi, a zimi u blizini peći. Poslije 8 dana slatkasto -kiselkasta tečnost procijedi se kroz lanenu krpu i pije. Bolje je napitak praviti češće, da uvijek bude svjež.
Naš narod pravi čorbu koja od davnina služi za poboljšanje krvne slike.
Recept: uzeti dvije veze mladog lišća cvekle i jednu vezu lišća peršuna. Listove sitno isjeckati i kuvati 10- 15 minuta. Dok se listovi kuvaju dodati im malo sjeckanog bijelog i crnog luka, narendane šargarepe i peršuna i manjeg korijena. Potom narendati 3-5 cvekli preliti kašikom ulja i sokom limuna. Cveklu dodati u masu skloniti posudu sa šporeta. Ovako pripremljenu čorbu jesti dva puta na dan.
Zanimljivo je da se kod nas gotovo isključivo koristi korijen, a potpuno se zanemaruje list cvekle što je velika šteta, jer su listovi veoma ukusni, a pripremaju se kao blitva i spanać. Prilikom kuvanja lišća cvekle, treba odrezati zadebljale djelove rebara lista, jer su tvrdi i potrebno je mnogo više vremena da bi se skuvali.
Cvekla se kuva sa što manje vode, da ne bi izgubila korisna sastojke. Zato, pri kuvanju cvekle treba koristiti odgovarajuću posudu, tako da ostane što manje prostora koji bi ispunio vazduh. Posuda u kojoj se kuva cvekla mora biti poklopljena, a da bi dobili sočnu i ukusnu cveklu, treba je kuvati neoljuštenu, ne odsjecajući vrhove (ako se oljuštena cvekla drži na vauduhu u njoj propada vitamin C koji dolazi u vezu sa kiseonikom iz vazduha). Pri kuvanju, cveklu treba stavljati samo u vrelu vodu, ali nikako u posoljenu , jer će joj se ukus pokvariti. Možete je, na primjer, samo napola kuvati, a onda ispeći u rerni sa korom. Kad se ispeče, oljuštite je.
U tanke kolutove narezena cvekla, konzervirana u sirćetu, veoma je popularna salata koja istovremeno obezbjeđuje veliki unos vitamina za vrijeme zimskih mjeseci. Važno je koristiti samo pravo vinsko sirće, koje je veoma zdravo.
Za zimnicu: cveklu isjeći na kolutove, složiti u tegle i preliti jabukovim ili vinskim sirćetom uz dodatak malo samljevenog kima.
Da prilikom kuvanja ne izgubi boju, dodajte u vodu malo šećera ili limunovog soka.
Da bi i van sezone imali cveklu čuvajte je kao šargarepu- razlika je u tome što se lišće cvekle ne siječe do glave, već se to čini 2 cm od nje, da ne bi prilikom kuvanja isticao dragocjeni sok.

Sok

Cvekla ne izaziva neželjene posljedice i ne utiče negativno na sekreciju želuca (ne oštećuje želudačni sok koji ima jednu od glavnih funkcija u procesu varenja hrane).
Veoma je važno uzimati cveklu u sirovom stanju. Kako sok od cvekle nije posebno prijatnog ukusa, on se može poboljšati, tako što mu se doda sok od limuna, sitno sjeckani peršunov list, nešto ćešera, soli, pa i malo pavlake. U kombinaciji sa drugim sokovima (od jabuke, dunje, kajsije) mogu se praviti razni kokteli.
Sok od cvekle može da se pije u slučaju potrebe, ili preventivno:
a) u slučaju potrebe, pije se na početku 1/2 litra dnevno sirovog soka. U slučaju vidljivog napretka dnevna količina se smanjuje na 1/4 litra. Ovom količinom treba nastaviti i nakon ozdravljenja 1-2 mjeseca, u zavisnosti od težine bolesti.
b) preventivno se pije do pola litra dnevno u gutljajima, a posebno je dragocjen u vrijeme nastupanja infekcijskih i virusnih bolesti, posebno gripa.